کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش

صفحه اصلی / سومین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش

انقلاب فرهنگی و تحول در علوم انسانی

نویسندگان :

فاطمه زینلی¹ محمد اسماعیل مجلسی²

1- علوم قرآنی 2- استاد دانشگاه

کلمات کلیدی :

علوم انسانی - رفتارهای انسانی - فیزیک اسلامی - کیفی و تفهمی - بعد معنوی- جهان شمول

چکیده :

علوم انسانی با اخلاق و ایدولوژی فرق دارد. اولی بیانگر چیزی است که هست و دومی بیانگر آن چیزی که باید باشد. رسالت "علوم" انسانی این است که ماهیت و رفتارهای انسانی را بشناسد، اگر چه که روش شناسی این علوم با علوم تجربی متفاوت است، ولی کارکرد آنها یکی است یعنی شناخت ماهیت و رفتار ابژه، به عبارتی در علوم انسانی، انسان مورد شناخت قرار می گیرد، همانگونه که در شیمی یک مولکول آب مورد شناخت واقع می شود. پس ما چیزی به نام علوم انسانی مسیحی، یهودی یا اسلامی و ..... نداریم، همانگونه که چیزی به نام فیزیک اسلامی یا مسیحی یا یهودی نداریم. ویژگی علم جهان شمول بودن آن است و آن چیزی که جهان شمول نباشد اصلا علم نیست.چیزی به نام علوم انسانی اسلامی وجود ندارد. علوم انسانی برای انسان است. این یکی را هم می خواهید به نفع خود مصادره کنید. ولی طبق معمول شکست می خورید.علوم انسانی هم درباره انسان است هم برای انسان. اما مگر تنها یک تلقی از انسان وجود دارد؟ آیا انسان یک موجود تک بعدی است یا چند بعدی؟ آیا پس از مرگ عالمی هست یا نیست؟ آیا پاسخ به این سوالات تاثیری در علوم انسانی نخواهد گذاشت. کافی است به سیر تاریخی تلقی از انسان در نظریه سلامت رجوع کنید. ابتدا انسان را یک موجود مکانیکی و زیستی قلمداد می کردند که خلاصه می شد در محرک و پاسخ. بعد برای او بعد روانی، بعد بعد اجتماعی و در نهایت بعد معنوی هم قائل شدند. در جامعه شناسی دورکیم موضوع مورد مطالعه جامعه شناسی را واقعیت اجتماعی به منزله شی ء می داند و وبر کنش معنادار اجتماعی را موضوع جامعه شناسی معرفی می کند. یکی روش کمی را در پیش می گیرد یکی روش کیفی و تفهمی را. یکی به دنبال تبیین علی پدیده های انسانی است، یکی بدنبال فهم پدیده های انسانی، یکی به دنبال تغییر ساختارهای اجتماعی. کافی است سری به نظریه های جامعه شناسی بزنید و تفاوت جامعه شناسی آمریکایی، آلمانی و فرانسوی را بررسی کنید. چرا باز فکر می کنید که علوم انسانی اسلامی نداریم؟ آیا جامعه شناسی، روان شناسی، اقتصاد و ... همچون ریاضی و فیزیک و شیمی جهان-شمول است؟ مطابق ملاک شما، باید گفت که علوم انسانی اصولا علم نیستند.